Απαντήσεις που μάλλον εγείρουν ακόμα περισσότερα ερωτήματα δίνει η Αστυνομία σε σχέση με τον τρόπο που λαμβάνει αποφάσεις για τα συστήματα φωτοεπισήμανσης. Πώς καθορίστηκαν τα σημεία όπου εγκαταστάθηκαν τα συστήματα φωτοεπισήμανσης; Οι απαντήσεις, που δόθηκαν στον «Π», προβληματίζουν, για τρεις λόγους:
* Πρώτον, διότι σε πολλά από τα σημεία στα οποία εγκαταστάθηκαν οι 90 σταθερές κάμερες δεν σημειώθηκε το παραμικρό ατύχημα τα τελευταία τρία χρόνια πριν την εγκατάσταση των συστημάτων φωτοεπισήμανσης. Έτσι, η απόφαση για εγκατάσταση του συστήματος, μοιάζει περίεργη.
* Δεύτερο, διότι η Αστυνομία εξήγησε στον «Π» πως στην εξίσωση λήφθηκαν υπόψη όχι μόνο τα ατυχήματα που σημειώθηκαν στο κάθε σημείο, αλλά και τα πρόστιμα που είχαν εκδοθεί στα ίδια επίμαχα σημεία, εγείροντας με τη συγκεκριμένη παραδοχή το απλό ερώτημα: Από τη στιγμή που εγκαταστάθηκαν κάμερες σε σημεία όπου υπήρχαν πρόστιμα, αλλά δεν υπήρχαν ατυχήματα ή δυστυχήματα, ποιος ήταν τελικά ο βασικός στόχος των συστημάτων φωτοεπισήμανσης;
* Τρίτο, σύμφωνα με δήλωση του υπεύθυνου Οδικής Ασφάλειας στο τμήμα Τροχαίας Αρχηγείου, Γιώργου Μιλή, η διεύθυνση της Αστυνομίας έλαβε ρητή απόφαση να μην παραχωρήσει στοιχεία που αφορούν τα πρόστιμα που εκδόθηκαν στα σημεία όπου υπάρχουν σήμερα κάμερες, αλλά στα οποία δεν σημειώθηκε το παραμικρό ατύχημα για την περίοδο 2012-2018, κατά την οποία συλλέγονταν στοιχεία για σχετική μελέτη.
Εκείνο που δόθηκε ωστόσο από πλευράς Αστυνομίας είναι στοιχεία για τις οδικές συγκρούσεις της περιόδου 2019-2022, αλλά όχι της περιόδου 2012-2018, που ήταν αυτά που επικαλέστηκε η Αστυνομία στη μελέτη που διενήργησε για το πού θα τοποθετήσει τις 90 σταθερές κάμερες, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως δεν ζητήθηκε ούτε η γνώμη των Δημοσίων Έργων.
Η ευθύνη στους πολίτες
Πάντως, παρά το γεγονός πως άφησε 250.000 πρόστιμα χωρίς επίδοση, η Αστυνομία παραδέχεται πως οι απειλές «να στείλει στο δικαστήριο» τους πολίτες που δεν έλαβαν επίδοση για το πρόστιμό τους μένει στο κενό. Απαντά, μάλιστα, πως «στον παραβάτη θα ασκηθεί ποινική δίωξη μόνο αν δεν πληρώσει το τροχαίο αδίκημα που έχει καταγραφεί από το σύστημα φωτοεπισήμανσης. Η κατηγορία θα αφορά τη διάπραξη του τροχαίου αδικήματος και όχι αδίκημα μη παραλαβής». Παράλληλα, παραδέχεται ανεπάρκεια της ιστοσελίδας η οποία αρχικά θα αποτελούσε τη θεραπεία για το θέμα, αλλά παραπέμπει, ως νέα θεραπεία, στον γνωστό τηλεφωνικό αριθμό, ο οποίος όμως στις πλείστες των περιπτώσεων δεν ανταποκρίνεται.
Μόνο στη Λεμεσό;
Στη Λάρνακα, στα 4 από τα 6 σημεία όπου έχουν τοποθετηθεί κάμερες, δεν καταγράφεται αντικειμενικό τεκμήριο πως τα εν λόγω σημεία ήταν επικίνδυνα. Συγκεκριμένα, στα σημεία: Δρόμος Λάρνακας-Δεκέλειας (Jumbo), Λάρνακας-Δεκέλειας (Bowling), δρόμος Κίτι-Μαζωτός και διασταύρωση Αρχιεπισκόπου Μακαρίου ΙΙΙ και Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, καταγράφηκε μόλις 1 ατύχημα τα τελευταία τρία χρόνια. Το εν λόγω ατύχημα δεν ήταν σοβαρό και δεν προέκυψε κανένας τραυματισμός.
Στη Λευκωσία, καταγράφονται τρία σημεία: Διασταύρωση Γρίβα Διγενή και Προδρόμου, διασταύρωση Λεωφ. Αθαλάσσας, Ακροπόλεως και Ιωσήφ Χ"Ιωσήφ και Αρχαγγέλου Μιχαήλ (Στρόβολος). Σε αυτά τα σημεία καταγράφηκε συνολικά ένα ατύχημα τα τελευταία έξι χρόνια το οποίο ήταν σοβαρό. Ωστόσο, το εν λόγω ατύχημα συνέβη μετά την τοποθέτηση των συστημάτων, ενώ πριν την τοποθέτηση δεν είχε καταγραφεί κανένα ατύχημα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Αστυνομίας. Πάντως, στα τρία από τα επτά σημεία της Λευκωσίας, δεν υφίσταται αντικειμενικό τεκμήριο πως οι διασταυρώσεις ήταν επικίνδυνες. Περιέργως, στη διασταύρωση παρά το ΓΕΕΦ, την οποία χρησιμοποιεί η ηγεσία της Αστυνομίας, και στην οποία καταγράφεται σημαντική συμφόρηση και σύγχυση, με αποτέλεσμα να αστυνομεύεται τα πρωινά από μέλη της Αστυνομίας, δεν κρίθηκε απαραίτητο να τοποθετηθεί σύστημα φωτοεπισήμανσης.
Στη Λεμεσό, η εικόνα είναι διαφορετική. Σε τέσσερα σημεία (Λεωφ. Αμαθούντος-Ξενοδοχείο Αρσινόης, Αμαθ. και Αριάδνης, κάθετος Λιμανιού-Πολεμίδια και Σπύρου Κυπριανού- Αγίας Φυλάξεως) δεν είχαν καταγραφεί ατυχήματα κατά την περίοδο 2019-2021 και ελέγχεται η απόφαση για τοποθέτηση συστημάτων φωτοεπισήμανσης.
Ωστόσο, στα άλλα οκτώ σημεία εντοπίζονται από τα στοιχεία αντικειμενικά τεκμήρια πως ήταν επικίνδυνα. Πρόκειται, μάλιστα, για την επαρχία με τη μεγαλύτερη μείωση τόσο στον αριθμό ατυχημάτων (7 έναντι 15), όσο και θυμάτων (4 αντί 9). Αν συνυπολογιστεί πως τα στοιχεία περιλαμβάνουν το τετραπλό δυστύχημα τα ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς του 2024, στη συμβολή Γ. Κρανιδιώτη και Αγ. Αναστασίας, τότε η μείωση στον αριθμό θυμάτων πρέπει να κριθεί ως ικανοποιητική.
Στην Πάφο καταγράφεται επίσης σημαντική βελτίωση στον αριθμό ατυχημάτων και θυμάτων. Συνολικά, στα σημεία όπου έχουν εγκατασταθεί συστήματα κάμερας, τα ατυχήματα μειώθηκαν από 5 σε 2, ενώ δεν υπήρχε αριθμός θυμάτων (σοβαρών και θανατηφόρων) από τα 3 προηγουμένως. Σημειώνουμε τις διασταυρώσεις Αθηνών και Χρ. Σώζου, καθώς και Λεωφ. Χλώρακας με Λεωφ. Γρ. Διγενή και Αγ. Γεωργίου, όπου και πάλι δεν καταγράφεται κανένα ατύχημα κατά την τριετία 2019-2021 και στα συγκεκριμένα σημεία, φυσιολογικά, δεν σημειώνεται καμία βελτίωση στα στατιστικά ατυχημάτων και θυμάτων.
Συνολικά, τα στοιχεία της Αστυνομίας δίνουν μια διπλή εντύπωση: Από τη μια, σε πολλές περιπτώσεις, έχουν τοποθετηθεί συστήματα φωτοεπισήμανσης σε σημεία όπου δεν εντοπίζεται αντικειμενικό τεκμήριο με βάση το οποίο να κριθούν ως επικίνδυνα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που εξασφάλισε ο «Π», 13 από τα 30 σημεία όπου έχουν εγκατασταθεί τα συστήματα κάμερας δεν είχαν καταγράψει κανένα ατύχημα κατά την τριετία που προηγήθηκε της εγκατάστασης. Από την άλλη, στα σημεία όπου είχαν καταγραφεί ατυχήματα, και ιδίως σοβαρά, κατά την τριετία που προηγήθηκε της εγκατάστασης, η βελτίωση που σημειώθηκε ήταν σημαντική. Έτσι, μπορεί να κριθεί πως τα συστήματα φωτοεπισήμανσης είναι, πράγματι, αποτελεσματικά ως προς τη μείωση των ατυχημάτων (και ιδίως των σοβαρών) αλλά και προς την προστασία ανθρώπινων ζωών, αλλά αυτό ισχύει μόνο όταν τα συστήματα εγκαθίστανται σε επικίνδυνα σημεία.
Μόνο για πρόστιμα;
Ποια ήταν όμως η διαδικασία που ακολουθήθηκε για την απόφαση σε ποια σημεία έπρεπε να τοποθετηθούν οι σταθερές συσκευές φωτοεπισήμανσης και πώς γίνεται η διαδικασία για τις κινητές συσκευές φωτοεπισήμανσης; Μιλώντας στον «Π», ο υπεύθυνος Οδικής Ασφάλειας στο τμήμα Τροχαίας Αρχηγείου, Γιώργος Μιλής, ανέφερε πως «η διαδικασία για να υπάρξει ξανά σύστημα φωτοεπισήμανσης στην Κύπρο είχε αρχίσει από το τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Μεταφορών, μετά από απόφαση του Συμβουλίου Οδικής Ασφάλειας. Ως εκ τούτου, συστάθηκε μία επιτροπή αποτελούμενη από εκπροσώπους του τμήματος και της Αστυνομίας. Η Αστυνομία είχε την αρμοδιότητα να μελετήσει το οδικό δίκτυο και με βάση τις μελέτες που γίνονται, κάθε χρόνο, για τις τροχαίες συγκρούσεις, να εξεύρει τα καταλληλότερα σημεία για τοποθέτηση σταθερών συσκευών φωτοεπισήμανσης. Κατά τη μελέτη των στατιστικών της Αστυνομίας, είχαν ενσωματωθεί και οι κυκλοφοριακές μελέτες, που γίνονται κάθε χρόνο και από το Τμήμα Δημοσίων Έργων και αφορούν σημεία του οδικού δικτύου στα οποία γίνονταν ή γίνονται τροχαίες συγκρούσεις, με βάση τα πρότυπα που αναφέρονται είτε σε μελανά σημεία είτε σε σημεία για παρακολούθηση. Ως εκ τούτου, αφού ανταλλάχθηκαν απόψεις μεταξύ των μελών της επιτροπής, έγινε αξιολόγηση και αποφασίστηκε από κοινού η τοποθέτηση σταθερών συσκευών φωτοεπισήμανσης σε περίπου 33 σημεία, παγκύπρια. Κατά την αξιολόγηση των σημείων, είχαν ληφθεί υπόψη τέσσερις παράγοντες. Ο αριθμός τροχαίων συγκρούσεων, ο αριθμός τροχαίων παραβάσεων που εντοπίζονταν από τα μέλη της Τροχαίας, από δεδομένα και στατιστικά για συνεχιζόμενες παραβάσεις σε συγκεκριμένα σημεία του οδικού δικτύου και τα στατιστικά του τμήματος Δημοσίων Έργων, για καθημερινή διακίνηση οχημάτων σε συγκεκριμένο δρόμο, διασταύρωση ή κατεύθυνση, τα οποία εξάγονται από τους ηλεκτρονικούς μετρητές που διαθέτει το τμήμα Δημοσίων Έργων, σε αρκετά σημεία του οδικού δικτύου».
Τι λένε 3 ειδικοί για το θέμα
Ανδρέας Πασιουρτίδης, βουλευτής ΑΚΕΛ: «Η νομοθεσία προβλέπει ξεκάθαρα την επίδοση των εξωδίκων και μάλιστα όσον αφορά τα εξώδικα που προέρχονται από τις κάμερες η νομοθεσία δίνει την ευχέρεια στην Αστυνομία να τα επιδίδει μέσω συστημένης επιστολής από το ταχυδρομείο. Αυτό που έγινε εδώ είναι να μαζευτούν εκκρεμούντα εξώδικα προφανώς είναι αδύνατο και οικονομικά ασύμφορο να τα επιδίδει με επιδότες. Ρίχνει την ευθύνη στον κόσμο να βρει το εξώδικό του, γεγονός που σημαίνει ότι ρίχνει την ευθύνη στους πολίτες, κάτι που δεν ευσταθεί στο δικαστήριο. Είναι πρωτοφανές το γεγονός για τέτοιας φύσης υποθέσεις. Η Αστυνομία οφείλει να τηρήσει αυτό που προβλέπει ο νόμος, δηλαδή να επιδώσει τα εξώδικα».
Γιώργος Χριστοφίδης (νομικός): Σύμφωνα με το ισχύον νομικό καθεστώς, η επίδοση γίνεται διαμέσου συστημένου ταχυδρομείου. Και επειδή πολύς κόσμος δεν το παραλαμβάνει εκεί, δημιουργείται το ζήτημα. Δηλαδή η μη παραλαβή και η δυσκολία είσπραξης από τις αρχές ή ακόμα προώθησης δίωξης κατά των κατηγορουμένων. Η δημιουργία πλατφόρμας είναι ένας μηχανισμός και μια διαδικασία που δεν προβλέπεται πουθενά. Κατά συνέπεια είναι εκτός νομικών πλαισίων. Παρέχεται η δυνατότητα σε κάθε πολίτη να έχει πρόσβαση στις ενδεχόμενες παραβάσεις του και να προχωρήσει σε τακτοποίηση τυχόν προστίμων εναντίον του. Αυτό συνιστά στην ουσία πρόσκληση αυτοενοχοποίησης των πολιτών που γενικότερα δεν είναι νομοθετικά ορθό.
Πέραν τούτου και σύμφωνα με τον Περί Ποινικής Δικονομίας Νόμο και δή το άρθρο 88 προβλέπεται παραγραφή ποινικών αδικημάτων ως εξής: Παραγραφή κατηγοριών σε συνοπτικές δίκες σε ορισμένες περιπτώσεις 88. Τηρουμένων των διατάξεων οποιουδήποτε άλλου νόμου με τις οποίες καθορίζεται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα εντός του οποίου δύναται να προσαφθεί κατηγορία για ποινικό αδίκημα, καμιά κατηγορία δεν δύναται να προσαφθεί εναντίον οποιουδήποτε προσώπου για ποινικό αδίκημα για το οποίο δύναται να επιβληθεί -
(α) Ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τους τρεις (3) μήνες ή χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τα οκτακόσια πενήντα τέσσερα ευρώ (€854) ή/και οι δύο αυτές ποινές μετά την πάροδο έξι (6) μηνών από την ημέρα της διάπραξης του ποινικού αδικήματος,
(β) ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τους δώδεκα (12) μήνες ή χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τα χίλια επτακόσια οκτώ ευρώ (€1.708) ή/και οι δύο αυτές ποινές μετά την πάροδο δώδεκα (12) μηνών από την ημέρα της διάπραξης του ποινικού αδικήματος. Από τις πιο πάνω διατάξεις φαίνεται ότι αδικήματα που έχουν συντελεστεί για περίοδο άνω των 12 μηνών παραγράφονται. Όπως έχει νομολογηθεί σε απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου: «Η σημασία της συγκεκριμένης πρόνοιας είναι έκδηλη. Επιτρέπει την καταχώριση μιας ποινικής υπόθεσης σε σύντομο χρονικό διάστημα από τη διάπραξή του, έτσι ώστε να δίδεται η δυνατότητα στον εκάστοτε «κατηγορούμενο» να μπορεί εγκαίρως να αντιλαμβάνεται και να είναι σε θέση να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Ήσσονος σημασίας αδικήματα, όπως μικρές τροχαίες παραβάσεις, όπως στάθμευση ή παρακώλυση κυκλοφορίας ή παράλειψη συμμορφώσεως προς σήμα τροχαίας, αν καταχωρισθούν σε μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τη διάπραξη των συγκεκριμένων αδικημάτων, δημιουργούν προβλήματα τόσο στην Κατηγορούσα Αρχή όσο και στους κατηγορουμένους, λόγω της μεγάλης χρονικής διάρκειας που διαρρέει μεταξύ του αδικήματος και της εκδίκασης μιας συνοπτικής δίκης. Η πρωτόδικος δικαστής στηρίχθηκε αποκλειστικά στην υφιστάμενη παραγραφή για να αποκλείσει τη δυνατότητα καταχώρισης κατηγορητηρίων. Η ενέργεια αυτή είναι απολύτως σωστή. Οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση θα αντίκειτο προς σαφή διάταξη του Νόμου, η οποία προσδιορίζει με σαφήνεια ότι, παρελθούσης της προθεσμίας που προβλέπεται, «καμιά κατηγορία δεν δύναται να προσαχθεί εναντίον οποιουδήποτε προσώπου για ποινικό αδίκημα».
Σε περίπτωση που το θέμα αντικριζόταν διαφορετικά, θα μετατίθετο η έκδοση απόφασης επί του θέματος της παραγραφής σε μεταγενέστερο στάδιο και δη στους ώμους του πρωτόδικου δικαστή, ο οποίος θα εκδίκαζε αδικήματα για τα οποία σαφώς υπάρχει πρόβλημα παραγραφής. Ως εκ τούτου είναι πλέον σαφές ότι η Αστυνομία έχει πρόβλημα στην προώθηση υποθέσεων, ιδιαίτερα αυτών των παραβάσεων των πολιτών που έχει παρέλθει η προθεσμία των 12 μηνών εξαιτίας παραγραφής.
Χριστόδουλος Παπαχρυσοστόμου (νομικός): «Στις περιπτώσεις των παραβάσεων προνοιών του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας που εντοπίζονται από τις κάμερες φωτοεπισήμανσης, θα πρέπει ο παραβάτης να λάβει γνώση της καταγγελίας μέσω επίδοσής της σε αυτόν. Ο ενδεδειγμένος τρόπος επίδοσης είναι από ιδιώτη επιδότη. Χωρίς την επίδοση δεν θεωρώ ότι είναι δυνατή η απόδειξη της λήψης γνώσης της καταγγελίας από τον παραβάτη. Η δημιουργία της ιστοσελίδας και η πρόσβαση σε αυτήν από τον καθέναν από εμάς θα μπορούσε εν δυνάμει να θεωρηθεί ότι αποτελεί τεκμήριο λήψης γνώσης εάν και εφόσον η πρόσβαση σε αυτή γινόταν μέσω της κυβερνητικής πύλης Αριάδνη στην οποία προϋπόθεση για τη δημιουργία λογαριασμού αποτελεί η ταυτοποίηση του κατόχου με φυσική επίσκεψη σε λειτουργό στο ΚΕΠ. Η οποιαδήποτε απόπειρα διασύνδεσης της πρόσβασης στην ιστοσελίδα με την υφιστάμενή της μορφή με τη λήψη γνώσης για σκοπούς επίδοσης εμπεριέχει, κατά την άποψή μου, νομικά πάρα πολλούς κινδύνους με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
